Eschatologia genezyjska Juliusza Słowackiego wobec eschatologii chrześcijańskiej na podstawie Samuela Zborowskiego

Karol Zimnoch

doi:10.15290/std.2024.10.07

Opublikowane: 2024-12-271

Tom 10 (2024)

Eschatologia genezyjska Juliusza Słowackiego wobec eschatologii chrześcijańskiej na podstawie Samuela Zborowskiego

Karol Zimnoch

Studia Teologii Dogmatycznej

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.15290/std.2024.10.07

Abstrakt

Autor analizuje genezyjski system teologiczny Juliusza Słowackiego, w szczególności wątki eschatologiczne na podstawie ostatniego dramatu wieszcza – Samuela Zborowskiego. Badacz skupia się na motywie przemiany oraz zmartwychwstania, jako kluczowych wątkach wiary poety. Autor artykułu odwołuje się do dogmatyki chrześcijańskiej oraz gnozy, które miały kluczowy wpływ na rozwój idei Juliusza Słowackiego. W pracy badawczej szczególny akcent został położony na wątki demiurgiczne twórczości wieszcza, która ukazuje specyficzną wizję Słowackiego na rolę „ja” w drodze do zbawienia. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na zbieżności oraz różnice eschatologii wieszcza oraz eschatologii chrześcijańskiej.

Słowa kluczowe:

eschatologia, literaturoznawstwo, zbawienie, przemiana, zmartwychwstanie

Pobierz pliki

ZIMNOCH

Zasady cytowania

Zimnoch, K. (2024). Eschatologia genezyjska Juliusza Słowackiego wobec eschatologii chrześcijańskiej na podstawie Samuela Zborowskiego. Studia Teologii Dogmatycznej, 10, 98–116. https://doi.org/10.15290/std.2024.10.07

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bizior M., Z dziejów recepcji badawczej „Samuela Zborowskiego” – mit lucyferyczny w dramacie, w: Świat z tajemnic wyspowiadany. Studia o „Samuelu Zborowskim” Juliusza Słowackiego, M. Kalinowska, J. Skuczyński, M. Bizior (red.), Toruń 2006.
Google Scholar

Cieśla-Korytowska M., Romantyczna poezja mistyczna. Ballanche, Novalis, Słowacki, Kraków 1989.
Google Scholar

Dłubacz W., Demiurg, [w:] Powszechna encyklopedia filozofii, t. 2, A. Maryniarczyk, M.J. Gondek, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Lublin 2001.
Google Scholar

Eliade M., Mit wiecznego powrotu, tłum. Kocjan Krzyszof, Warszawa 1998.
Google Scholar

Eliade M., Traktat o historii religii, tłum. J. Wierusz-Kowalski, Warszawa 2020.
Google Scholar

Filozofia religii. Od Schleiermachera do Eco, oprac. V. Drehsen, W. Gräb, B. Weyel, tłum. L. Łysień, Kraków 2008.
Google Scholar

Jamrocik P., Sprawa szatana i sprawa Kanclerza. Antynomie etyczne w „Samuelu Zborowskim” Juliusza Słowackiego, „Pamiętnik Literacki” 1991, 82/1.
Google Scholar

Janion M., Gorączka romantyczna, Gdańsk 2007.
Google Scholar

Kantak K., Mickiewicza i Towiańskiego Sprawa Boża, Londyn 1957.
Google Scholar

Kaźmierczyk Z., Estetyczne aspekty gnozy Juliusza Słowackiego, [w:] Piękno Juliusza
Google Scholar

Słowackiego, t. 3, J. Ławski, A. Janicka, Ł. Zabielski (red.), Białystok 2014-2015.
Google Scholar

Kleiner J., Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, t. 1, oprac. J. Starnawski, Kraków 2003.
Google Scholar

Kleiner J., Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, t. 2, oprac. J. Starnawski, Kraków 2003.
Google Scholar

Kleiner J., Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, t. 3, oprac. J. Starnawski, Kraków 2003.
Google Scholar

Kleiner J., Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, t. 4, oprac. J. Starnawski, Kraków 2003.
Google Scholar

Korotkich K., Wyobraźnia apokaliptyczna Juliusza Słowackiego. Obrazy – wizje –symbole, Białystok 2011.
Google Scholar

Kowal G., Ecce homo autocreatus. Juliusz Słowacki, [w:] Piękno Juliusza Słowackiego, t. 1, J. Ławski Jarosław, K. Korotkich, G. Kowalski (red.), Białystok 2012.
Google Scholar

Kowalczykowa A., Wstęp, [w:] J. Słowacki, Krąg pism mistycznych, Wrocław 1997.
Google Scholar

Krajkowski M., Wątki gnostyckie w „Księdzu Marku” Juliusza Słowackiego, [w:] Symbolika mistyczna w poezji romantycznej. Słowacki i inni, G. Halkiewicz-Sojak, B. Paprocka-Podlasiak (red.), Toruń 2009.
Google Scholar

Leksykon religioznawczy, W. Tyloch (red.), Warszawa 1988.
Google Scholar

Logos. Filozofia słowa. Szkice o pograniczach języka, filozofii i literatury, K. Andruczyk, E. Gorlewska, K. Korotkich (red.), Białystok 2017.
Google Scholar

Ławski J., „Universum” Słowackiego. Studia o wyobraźni, Warszawa 2020.
Google Scholar

Ławski J., Ironia i mistyka. Doświadczenia graniczne wyobraźni poetyckiej Juliusza Słowackiego, Białystok 2005.
Google Scholar

Manikowski M., „Oto czynię wszystko nowe”. Apokatastaza i nowe stworzenie, „Theologica Wratislaviensia” 2009, t. 4.
Google Scholar

Masson H., Słownik herezji w Kościele katolickim, tłum. B. Sęk, Katowice 1993.
Google Scholar

Naplocha A., Kontekst teologiczny w kreacji głównych bohaterów poematu „Dzieje Sofos i Heliona” Juliusza Słowackiego, „Język. Religia. Tożsamość” 2016, 2(14).
Google Scholar

Orygenes, Duch i Ogień, tłum. S. Kalinkowski, oprac. H.U. von Balthasar, Kraków 1995.
Google Scholar

Orygenes, O zasadach, przeł. S. Kalinkowski, oprac. H. Pietras, Kraków 1996.
Google Scholar

Orygenes, Przeciw Celsusowi, przeł. S. Kalinkowski, Warszawa 1986.
Google Scholar

Pawlikowski J.G., Mistyka Słowackiego, M. Cieśla-Korytowska (red.), Kraków 2008.
Google Scholar

Pawlikowski J.G., Źródła i pokrewieństwa towianizmu i mistyki Słowackiego, „Pamiętnik Literacki” 1907, 6/1/4.
Google Scholar

Pietras H., Apokatástasis według Ojców Kościoła. Nadzieja nawrócenia czy powszechna amnestia?, „Colectanea Theologica” 1992, 62(3).
Google Scholar

Piękno Juliusza Słowackiego, t. 1, J. Ławski, K. Korotkich, G. Kowalski (red.), Białystok 2012.
Google Scholar

Piękno Juliusza Słowackiego, t. 2, J. Ławski Jarosław, A. Janicka, Ł. Zabielski (red.), Białystok 2014.
Google Scholar

Piękno Juliusza Słowackiego, t. 3, J. Ławski, A. Janicka, Ł. Zabielski (red.), Białystok 2014-2015.
Google Scholar

Piwińska M., Juliusz Słowacki od duchów, Warszawa 1992.
Google Scholar

Powszechna encyklopedia filozofii, t. 2, A. Maryniarczyk, M.J. Gondek, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Lublin 2001.
Google Scholar

Powszechna encyklopedia filozofii, t. 3, A. Maryniarczyk, E. Grendecka, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Lublin 2002.
Google Scholar

Prokopiuk J. (red.), Czy Słowacki gnostykiem był?, [w:] Słowacki mistyczny. Rewizje po latach, A. Fabianowski, E. Hoffmann-Piotrowska, Warszawa 2012.
Google Scholar

Rudolph K., Gnoza. Istota i historia późnoantycznej formacji religijnej, tłum. G. Sowinski, Kraków 2011.
Google Scholar

Rymkiewicz J.M., Słowacki. Encyklopedia, Warszawa 2004.
Google Scholar

Rynkowski R.W., „Genezis z Ducha”. Antylogos Juliusza Słowackiego, [w:] Logos.
Google Scholar

Filozofia słowa. Szkice o pograniczach języka, filozofii i literatury, K. Andruczyk, E. Gorlewska, K. Korotkich (red.), Białystok 2017.
Google Scholar

Saganiak M., Mistyka i wyobraźnia. Słowackiego romantyczna teoria poezji, Warszawa 2000.
Google Scholar

Słowacki J., Genezis z Ducha, [w:] J. Słowacki, Dzieła wszystkie, t. XIV, oprac. J. Kleiner, W. Floryan, Wrocław 1954.
Google Scholar

Słowacki J., Samuel Zborowski, oprac. J. Kleiner, J. Kuźniar, [w:] J. Słowacki, Dzieła wszystkie, t. XIII, oprac. J. Kleiner, W. Floryan, Wrocław 1963.
Google Scholar

Słowacki mistyczny. Rewizje po latach, A. Fabianowski, E. Hoffmann-Piotrowska (red.), Warszawa 2012.
Google Scholar

Słownik literatury polskiej XIX wieku, J. Bachórz, A. Kowalczykowa (red.), Wrocław 1994.
Google Scholar

Słupska M., Symbol słońca w mistyczno-genezyjskiej twórczości Juliusza Słowackiego, [w:] Symbolika mistyczna w poezji romantycznej. Słowacki i inni, G. Halkiewicz-Sojak, B. Paprocka-Podlasiak (red.), Toruń 2009.
Google Scholar

Symbolika mistyczna w poezji romantycznej. Słowacki i inni, G. Halkiewicz-Sojak, B. Paprocka-Podlasiak (red.), Toruń 2009.
Google Scholar

Szczerba W., Koncepcja wiecznego powrotu. W myśli wczesnochrześcijańskiej i jej wczesne źródła, Toruń 2014.
Google Scholar

Szturc W., O obrotach sfer romantycznych. Studia o ideach i wyobraźni, Kraków 1997.
Google Scholar

Świat z tajemnic wyspowiadany. Studia o „Samuelu Zborowskim” Juliusza Słowackiego, M. Kalinowska, J. Skuczyński, M. Bizior (red.), Toruń 2006.
Google Scholar

Tomkowski J., Juliusz Słowacki i tradycje mistyki europejskiej, Warszawa 1984.
Google Scholar

Troszyński M., Alchemia rękopisu „Samuel Zborowski” Juliusza Słowackiego, Warszawa 2017.
Google Scholar

van der Leeuw G., Fenomenologia religii, tłum. J. Prokopiuk, Kraków 2021.
Google Scholar

Wyobraźnia Juliusza Słowackiego, D.T. Lebioda (red.), Bydgoszcz 2006.
Google Scholar

Zmorzanka A.Z., Gnoza w literaturze, [w:] Powszechna encyklopedia filozofii, t. 3, A. Maryniarczyk, E. Grendecka, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Lublin 2002.
Google Scholar

Zwierzyński L., Egzystencja i eschatologia. Genezyjska wyobraźnia Słowackiego, Katowice 2008.
Google Scholar